De AFM heeft Rabobank beboet voor het verstrekken van onverantwoorde hypotheken. Zijn hypotheken op maat vanaf nu niet meer mogelijk? In dit artikel legt onze collega Paul Schuiling uit wat we kunnen leren van dit boetebesluit en geeft hij antwoord op de vraag of maatwerk nog wel mogelijk is.
Uit het meer dan 100 pagina's tellende boetebesluit is een aantal belangrijke lessen te trekken voor het kredietacceptatiejeleid en het beoordelen van hypotheekaanvragen. Van 42 onderzochte zogenaamde maatwerkdossiers bleken er volgens de AFM 8 strijdig met de wet.
Bij een maatwerkhypotheek mag afgeweken worden van de standaard leennorm, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. De belangrijkste is dat de hypotheekverstrekker goed uitlegt en onderbouwt waarom de hypotheek toch verantwoord is voor de klant (explain). De AFM heeft ook het beleid (acceptatiecriteria) beoordeeld. Volgens de toezichthouder gaf deze onvoldoende sturing en werd onvoldoende concreet gemaakt wanneer een hypotheek verantwoord kon worden verstrekt.
Uit het boetbesluit is af te leiden dat het feit dat klanten nog geen betalingsachterstanden hebben, voor de toezichthouder niet betekent dat het risico op overkreditering er niet was op het moment van het afsluiten van het hypothecair krediet.
In een sectorbrief heeft de AFM al haar eerste bevindingen naar aanleiding van een onderzoek naar het acceptatiebeleid gepubliceerd. Eerder dit jaar kondigde de AFM ook al aan een marktbreed onderzoek te willen doen naar de kwaliteit van hypotheekadvies. Hieruit blijkt dat het onderwerp volop aandacht krijgt van de toezichthouder.
We hebben de belangrijkste aandachtspunten voor het acceptatiebeleid op een rijtje gezet:
Uit de beoordeelde dossiers zijn nuttige aandachtspunten te herleiden bij de onderbouwing en beoordeling van een maatwerkhypotheek. De afgelopen jaren is er veel aandacht voor klanten die wel een hoge huur zouden kunnen betalen maar niet eenzelfde hypotheeklast. In dit boetebesluit komt een aantal aspecten hieruit terug, waarvan het goed is om rekening mee te houden bij de beoordeling van een individuele situatie. Hieronder een bondig overzicht van aandachtspunten bij de onderbouwing en beoordeling van een maatwerkhypotheek.
Als budgettering of een Nibudformulier wordt gebruikt om aan te tonen dat de klant lagere uitgaven heeft, dan dient duidelijk te zijn welke situatie in kaart is gebracht (oud of nieuw). Ook dienen afwijkende bedragen geverifieerd te worden. De standaardleennorm gaat al uit van een besparing op de voorbeeldbegroting. Lagere uitgaven kun je dus niet één op één vertalen naar een hogere leencapaciteit.
De AFM erkent dat maatwerk een goede oplossing kan zijn en een wenselijk onderdeel in de Nederlandse leennormenmethodiek. De toezichthouder geeft aan dat het voor specifieke klantsituaties een goede oplossing kan zijn als het op een verantwoorde manier gebeurt.
Maatwerk bij hypotheken staat al geruime tijd in de belangstelling van de toezichthouder. Ook in het marktbrede onderzoek zal dit onderwerp naar verwachting worden meegenomen. Het is dus goed als aanbieders van hypothecair krediet controleren of zij voldoen aan de gestelde eisen.
Wij adviseren een aantal concrete stappen te zetten
Als je hulp nodig hebt bij het herzien van je acceptatiebeleid of bij het uitvoeren van een scan om na te gaan of de acceptatie van hypotheken op maat voldoet aan de wet- en regelgeving, neem dan contact met ons op.
