De Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD): wat speelt er nu?

Op 14 december 2023 bereikten de Raad en het Europees Parlement een voorlopig akkoord over de Europese Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). Het doel van de CSDDD is het versterken van de bescherming van het milieu en mensenrechten, zowel binnen de EU als wereldwijd. De CSDDD, als opvolger van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), past binnen de bredere doelstelling van de Green Deal van de Europese Unie. Deze deal heeft als doel om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken en de uitstoot in 2030 met minstens 55% te verminderen ten opzichte van 1990.

In tegenstelling tot de CSRD, zal de CSDDD verantwoordelijkheden opleggen aan grote bedrijven om schendingen van mensenrechten en milieurechten in hun keten van activiteiten te identificeren. Bedrijven die vallen onder CSDDD moeten alle schade die ze veroorzaken aan mensenrechten en het milieu identificeren, beperken en stoppen. Dit vereist een drastische verandering in de manier waarop bedrijven momenteel werken, aangezien er niet alleen due diligence moet worden uitgevoerd op hun eigen activiteiten, maar ook op de activiteiten van hun dochterondernemingen en andere entiteiten in hun value chain waarmee ze een directe en indirecte relatie hebben.

Op wie is de CSDDD van toepassing?

• Europese bedrijven met >500 werknemers en >150m netto omzet
• Europese bedrijven in sectoren met een hoge impact (bijv. landbouw, textielindustrie, chemische industrie) met >250 werknemers en >40 mln netto omzet waarvan € 20 mln gegenereerd in een 'high-impact' sector
• Voor niet-Europese bedrijven gelden alleen de financiële drempels (dus de drempels met betrekking tot werknemers).
  

De financiële sector hoeft alleen CSDDD toe te passen met betrekking tot hun eigen activiteiten en upstream toeleveringsketens. In de financiële sector zullen bedrijven ook een plan moeten aannemen om ervoor te zorgen dat hun bedrijfsmodellen bijdragen aan het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5°C.

Impact op financiële dienstverleners:

Na een akkoord in december worden financiële instellingen uitgesloten van de belangrijkste vereisten van de CSDDD en hoeven ze alleen te rapporteren over hun upstreamactiviteiten. Er werd echter een herzieningsclausule voor een mogelijke toekomstige opname van de financiële downstreamsector aan de richtlijn toegevoegd. 

Gezien de cruciale rol die financiële instellingen spelen bij de bescherming van mensen en de planeet, is de (tijdelijke) uitsluiting van financiële instellingen van de downstream due diligence-verplichtingen op grond van de CSDDD naar onze mening een gemiste kans om schade in waardeketens te voorkomen. Het valt nog te bezien of de uitsluiting die geldt voor de financiële dienstensector in de toekomst zal worden opgeheven. De effectbeoordeling zal enkele jaren in beslag nemen en zal waarschijnlijk nog niet van start gaan. 

Impact op andere (niet-financiële dienstverlenende) bedrijven:

Middelgrote en kleinere bedrijven vallen weliswaar niet rechtstreeks onder het toepassingsgebied van de CSDDD , maar kunnen wel indirect door deze wetgeving worden geraakt als ze deel uitmaken van de value chain van een bedrijf dat wel onder het toepassingsgebied van de richtlijn valt. Als je meer wilt weten over deze "vrijwillige compliance", met de CSDDD kun je hier meer informatie vinden:

Wat zijn de vereisten voor het overgangsplan?

Onder de CSDDD worden bedrijven verplicht om transitieplannen aan te nemen voor de beperking van klimaatverandering en ervoor te zorgen dat hun bedrijfsmodel en -strategie compatibel zijn met de transitie naar een duurzame economie. Deze transitieplannen moeten elke 12 maanden worden herzien en moeten een beschrijving bevatten van de vooruitgang die het bedrijf heeft geboekt bij het behalen van de doelstellingen.

Om dubbele rapportageverplichtingen te vermijden, worden bedrijven die al voldoen aan de CSRD vrijgesteld van de verplichting om een klimaattransitieplan in te richten (aangezien ze al een transitieplan moeten hebben in overeenstemming met ESRS E1-1). 

Voor bedrijven met meer dan 1000 werknemers bevat de CSDDD de bepaling dat er een passend beleid moet zijn om de uitvoering van het overgangsplan voor de beperking van de klimaatverandering te bevorderen. Dit kan financiële stimulansen inhouden voor leden van de betrokken bestuurs-, leidinggevende of toezichthoudende organen als de doelstellingen van het overgangsplan worden gehaald.

Particuliere en openbare handhaving

Als er schade wordt toegebracht aan een natuurlijke of rechtspersoon als gevolg van mensenrechtenschendingen of milieuschade, voorziet de CSDDD in een mechanisme voor burgerlijke aansprakelijkheid om ervoor te zorgen dat slachtoffers het recht hebben om een volledige vergoeding voor de schade te eisen. Een bedrijf kan niet aansprakelijk worden gesteld als de schade werd veroorzaakt alleen door haar zakelijke partners in haar value chain.

De CSDDD voorziet ook in een publiek handhavingsmechanisme waarbij toezichthoudende autoriteiten de bevoegdheid hebben om inspecties uit te voeren en boetes op te leggen die niet minder mogen bedragen dan 5% van de wereldwijde netto-omzet van het bedrijf in het boekjaar voorafgaand aan het boetebesluit.

Wat zijn de volgende stappen?

Na een akkoord in december werd de definitieve ontwerptekst van de CSDDD op 30 januari gepubliceerd. De stemming in de Raad zou op 9 februari plaatsvinden, maar werd op het laatste moment van de agenda gehaald omdat men bang was dat Duitsland en Italië zich van stemming zouden onthouden. Er moet nog een nieuwe stemming in de Raad worden gepland, maar die zal snel moeten plaatsvinden als de CSDDD door dit Parlement moet worden aangenomen. De tijd dringt, want het werk aan de wetgeving zal naar verwachting binnenkort worden afgerond, aangezien het Europees Parlement zijn laatste zitting in april houdt, in de aanloop naar de verkiezingen in juni.

Zodra de tekst van de CSDDD formeel is aangenomen door zowel de Raad als het Europees Parlement, wordt hij gepubliceerd in het Publicatieblad en treedt hij in werking. De lidstaten hebben dan 2 jaar de tijd om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving. 

• Bedrijven met gemiddeld meer dan 1000 werknemers en een wereldwijde netto-omzet van meer dan 300 miljoen euro in het voorgaande boekjaar moeten binnen drie jaar na publicatie in het publicatieblad aan de richtlijn voldoen.
• Andere bedrijven die binnen het toepassingsgebied vallen, hebben vier jaar de tijd om aan de richtlijn te voldoen. 
• Bedrijven in sectoren met een hoog risico -niveau krijgen vijf jaar de tijd om hieraan te voldoen.

Hoe kan Projective helpen?

De CSDDD zal op zijn vroegst in 2026 van kracht worden. Maar, aangezien duurzaamheid hoog op de politieke en maatschappelijke agenda staat, raden wij financiële instellingen aan om nu alvast na te denken over hoe ze hun huidige werkwijze kunnen verbeteren om deze in lijn te brengen met de CSDDD. Projective Group kan je helpen om de vereisten in kaart te brengen en de relevantie te ervan te bepalen op jouw organisatie. Neem gerust contact met ons op.